Δημόσια πληροφορία και δάση: Πρόταση

Παρ' όλο που το πρόβλημα των δασικών πυρκαϊών ενδημεί στην Ελλάδα, βασικά ζητήματα οργάνωσης της δημόσιας πληροφορίας που παράγει η πολιτεία στο θέμα αυτό δεν έχουν λυθεί ακόμη. Η δημόσια αυτή πληροφορία αποτελεί την υποδομή στην οποία στηρίζονται πολιτικές και δράσεις για την προστασία και ανάπτυξη των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος.

Τέσσερα φαίνεται να είναι τα μεγαλύτερα επί μέρους προβλήματα που εμφανίζονται στο θέμα της καταγραφής των καμένων/αναδασωτέων εκτάσεων, όπως μπορεί να διαπιστώσει εύκολα ο κάθε ενδιαφερόμενος:

• Η μη αναγραφή γεωγραφικών συντεταγμένων στις ανακηρύξεις των αναδασωτέων που δημοσιεύονται στα ΦΕΚ
• Η μή αναφορά των ορίων της συνολικής καμένης έκτασης (κι όχι μόνον της αναδασωτέας), ώστε να είναι δυνατή η επιστημονική μελέτη και άλλων παραμέτρων της πυρκαϊάς, βάσει υπολογιστικών μοντέλων
• Η ανυπαρξία κεντρικού σημείου συλλογής, ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης και διάθεσης γεωγραφικών πληροφοριών σχετικά με τις καμένες και αναδασωτέες περιοχές
• Το κόστος αναζήτησης και ανάκτησης της πληροφορίας

Αποφεύγοντας, για το συγκεκριμένο θέμα της καταγραφής των καμένων/αναδασωτέων, τη δυστοκία που υπάρχει στη δημιουργία δασολογίου, φαίνεται ότι η ηλεκτρονική καταγραφή των καμένων/αναδασωτέων περιοχών είναι απολύτως εφικτή μέσα στα πλαίσια της υφιστάμενης νομοθεσίας.

Α. ΑΝΑΓΡΑΦΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ

Το κείμενο του Νόμου 998, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ το 1979, δεν υποχρεώνει ρητά την αναγραφή συντεταγμένων στις ανακηρύξεις αναδασωτέων, γιατί προφανώς κάτι τέτοιο την εποχή εκείνη θα απαιτούσε μεγάλο αριθμό δαπανηρών τοπογραφικών μελετών.

Δειγμα καθορισμού αναδασωτέων ορίων
με συντεταγμένες, Δασαρχείο Θηβών

Μια αναδρομή σε σχετικά πρόσφατες ανακηρύξεις αναδασωτέων δείχνει ότι γίνεται πλέον αναγραφή των γεωγραφικών συντεταγμένων των ορίων από αρκετά δασαρχεία, όχι όμως από όλα και όχι με τυποποιημένο τρόπο που να διευκολύνει την μηχανοργάνωση. Η αναγραφή των συντεταγμένων θα έπρεπε να θεωρείται πια σήμερα υποχρεωτική, αφού ο λόγος παράλειψής τους έχει εξαλειφθεί με την κυκλοφορία εδώ και δεκαετίες στην αγορά κατάλληλου φθηνού εξοπλισμού.

Το γεγονός της απουσίας γεωγραφικών συντεταγμένων μειώνει σημαντικά τη δυνατότητα ανάκτησης της γεωγραφικής πληροφορίας από το ΦΕΚ όπου δημοσιεύεται, αφού τα σχεδιαγράμματα που προβλέπονται υποβάλλονται συνήθως χωρίς καθόλου σημεία εξαρτήσεων ή γεωγραφικής αναφοράς, είναι δηλ. πρακτικά άχρηστα για οποιαδήποτε χρήση. Σαν αποτέλεσμα, ακόμα κι αν επιχειρούνταν σήμερα ανάκτηση αυτής της πληροφορίας σε μαζική κλίμακα για την αξιοποίησή της στην προστασία των δασών, τα αποτελέσματα θα ήταν αναξιόπιστα λόγω της αποσπασματικής, ελλιπούς και ανακριβούς φύσης της τεχνικής πληροφορίας που δημοσιεύεται στο ΦΕΚ και της δυσκολίας μετατροπής τους σε ηλεκτρονική μορφή για χρήση από σύγχρονα εργαλεία εποπτείας.

Η κατάσταση αυτή μπορεί να διορθωθεί άμεσα με αποστολή εγκυκλίου προς όλα τα δασαρχεία, να υποβάλουν για δημοσίευση στο ΦΕΚ πίνακα με λεπτομερείς γεωγραφικές συντεταγμένες με τα όρια των καμένων/αναδασωτέων, όπως ήδη κάνουν αρκετά δασαρχεία που εφαρμόζουν το νόμο σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης. Με τον τρόπο αυτό θα ομογενοποιηθεί η αποτύπωση των ορίων των αναδασωτέων εκτάσεων, σε μια ακριβή και ανακτήσιμη μορφή.

Στην εγκύκλιο θα πρέπει να ζητείται η αναγραφή των γεωγραφικών συντεταγμένων είτε στο σύστημα ΕΓΣΑ 87 είτε στο WGS84, για διευκόλυνση των δασαρχείων, και να τονίζεται ότι ενδείκνυται η χρήση GPS, ώστε να αποφεύγεται η αναζήτηση δαπανηρών τοπογραφικών οργάνων ή διαδικασιών και οι συνεπαγόμενες καθυστερήσεις. Η αναγραφή θα πρέπει να γίνεται σε πίνακα συνημμένο στο κείμενο της ανακήρυξης κι όχι επί του σχεδιαγράμματος, το οποίο κατά κανόνα σμικρύνεται και είναι δυσανάγνωστο. Η αναγραφή των συντεταγμένων σε πίνακα κειμένου διευκολύνει τα μέγιστα στην αντιγραφή των συντεταγμένων για χρήση σε ψηφιακούς χάρτες.

Επί πλέον, προτείνεται να ενσωματωθεί η διαδικασία αυτή στο νόμο με τροποποίηση του άρθρου 41 "Κήρυξη αναδασωτέων εκτάσεων" παραγρ. 1 του νόμου 998/79,

από:
"1. Η κήρυξις εκτάσεων ως αναδασωτέων ενεργείται δι' αποφάσεως του οικείου νομάρχου καθοριζούσης σαφώς τα όρια της εκτάσεως η οποία κηρύσσεται αναδασωτέα και συνοδευομένης υποχρεωτικώς υπό σχεδιαγράμματος, το οποίον δημοσιεύεται εν φωτοσμικρύνσει μετά της αποφάσεως εις την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως."
σε
"1. Η κήρυξις εκτάσεων ως αναδασωτέων ενεργείται δι' αποφάσεως του οικείου νομάρχου καθοριζούσης σαφώς τα όρια της εκτάσεως η οποία κηρύσσεται αναδασωτέα και συνοδευομένης υποχρεωτικώς 1) υπό σχεδιαγράμματος εν φωτοσμικρύνσει και 2) υπό παραρτήματος εις το οποίον αναγράφονται λεπτομερώς υπό μορφήν κειμένου αι γεωγραφικαί συντεταγμέναι των ορίων, αμφότερα τα οποία δημοσιεύονται μετά της αποφάσεως εις την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Εις τα ανωτέρω αναφερόμενα συνοδευτικά έγγραφα θα περιλαμβάνονται και τα όρια της καμένης εκτάσεως, εφ' όσον η ανακήρυξις των αναδασωτέων γίνεται εξ αιτίας πυρκαϊάς." (με έντονα γράμματα η προτεινόμενη τροποποίηση)

Β. ΣΗΜΕΙΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΔΑΣΩΤΕΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ

Η ανυπαρξία σημείου συγκέντρωσης της τεχνικής πληροφορίας που δημιουργούν τα δασαρχεία σχετικά με τις καμένες/αναδασωτέες εκτάσεις μειώνει σημαντικά την πιθανότητα αξιοποίησης αυτής της πληροφορίας για τη μελέτη της συνολικής εξέλιξης των δασών από την πολιτεία και τους ενδιαφερόμενους φορείς ή ερευνητές, αλλά και για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τα θέματα του δάσους και των πυρκαϊών. Η διασπορά της τεχνικής πληροφορίας σε χιλιάδες ΦΕΚ καθιστά εξαιρετικά δαπανηρή και χρονοβόρα τη συγκέντρωσή της από ανεξάρτητους οργανισμούς/ερευνητές και οδηγεί στην σπατάλη πόρων.

Είναι αναγκαίο επομένως, η τεχνική πληροφορία που παράγεται από τα δασαρχεία σχετικά με τα όρια των καμένων/αναδασωτέων εκτάσεων υπό μορφή γεωγραφικών συντεταγμένων να συλλέγεται, να αρχειοθετείται και να διανέμεται ηλεκτρονικά από μια ολιγομελή μονάδα τεχνικής τεκμηρίωσης.

Η μονάδα τεχνικής τεκμηρίωσης μπορεί να ανήκει σε κάποιο από τα αρμόδια υπουργεία ή στο Εθνικό Τυπογραφείο, που διαθέτει και έτοιμη την ηλεκτρονική υποδομή για την αρχειοθέτηση και διάθεση της πληροφορίας στους ενδιαφερόμενους. Κατά τη διαδικασία της έκδοσης του σχετικού ΦΕΚ όπου δημοσιεύεται η ανακήρυξη αναδασωτέων εκτάσεων θα γίνεται από τη μονάδα τεχνικής τεκμηρίωσης και η ηλεκτρονική αρχειοθέτηση των ορίων που περιγράφονται στους πίνακες συντεταγμένων της ανακήρυξης.

Γ. ΔΩΡΕΑΝ ΔΙΑΘΕΣΗ ΦΕΚ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΚΗΡΥΞΕΙΣ ΑΝΑΔΑΣΩΤΕΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ

Εφ' όσον το πρόβλημα των δασικών πυρκαϊών και των καταπατήσεων αναγνωρίζεται σαν μείζον πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας, πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια ενημέρωσης και διευκόλυνσης των πολιτών και των ερευνητών στην απόκτηση των σχετικών στοιχείων. Η πρόσβαση στην ψηφιακή χωρική πληροφορία για τα δάση πρέπει να διευκολύνεται με κατάλληλους μηχανισμούς αναζήτησης και να είναι ελεύθερη στη διάθεση των πολιτών.

Η διάθεση του τεύχους Δ του ΦΕΚ (απαλλοτριώσεις,πολεοδομικά, αναδασωτέα κλπ χωρικά) από το Εθνικό Τυπογραφείο, απαιτεί ετήσια συνδρομή 80€ προσαυξανόμενη κατά 40€ ανά έτος παλαιότητας. Είναι επομένως απαραίτητο η διάθεση του τεύχους Δ του ΦΕΚ μέσω διαδικτύου να γίνεται δωρεάν, χωρίς συνδρομή, όπως ήδη γίνεται με τα τεύχη Γ', Υ.Ο.Δ.Δ., Α.Ε.Δ., Α.Σ.Ε.Π., ο.Π.Κ. Εναλλακτικά, μπορούν να διαχωριστούν τα αναδασωτέα από το τεύχος Δ, και να διατίθενται δωρεάν σε άλλο τεύχος. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να διευκολυνθεί και η ηλεκτρονική αρχειοθέτηση, ώστε να μπορεί να γίνεται αναζήτηση κατά έτος, νομό, δήμο, θέση και μέγεθος της περιοχής σε στρέμματα.