Η Ελλάδα... Άνω-Κάτω

του Νίκου Αλεξανδρή

Η "αντίθετη" Ελλάδα

Υποκινούμενος από το εξαιρετικό βιβλίο Χάρτες και ιδεολογίες του Βαγγέλη Πανταζή¹ , ετοίμασα μια “αντίθετη” Ελλάδα! Έναν χάρτη στον οποίο ο Βορράς είναι το Κάτω και ο Νότος το Πάνω. Η Γαύδος στην κορυφή και η βόρεια Ελλάδα στον πάτο. Επιπλέον, οι γεωγραφικές συντεταγμένες είναι συμβατές με αυτές ενός “κανονικού” χάρτη με τη διαφορά ότι είναι αρνητικές. Πρόκειται για μια άσκηση σκεπτικισμού και συνάμα για μια διαμαρτυρία.

Άσκηση σκεπτικισμού διότι (κακώς) έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε ως σωστό αυτό που μας λένε από γεννησιμιού μας ότι είναι το σωστό χωρίς να το εξετάζουμε. Επιπλέον ο χάρτης είναι μια διαμαρτυρία: κοιτάζοντας την “αντίθετη” Ελλάδα ας αναλογιστούμε τα δικά μας, τα μικρά και τα μεγάλα, κοινωνικά και πολιτικά κακώς κείμενα που της έχουν προσδώσει το “πλην”.

Αν είναι αλήθεια ότι τα σύμβολα και οι χάρτες δύνανται ενίοτε να επηρεάζουν καταλυτικά τον τρόπο σκέψης και την καθημερινότητα μας, ίσως ο χάρτης αυτός να υπενθυμίζει ότι κάτι πρέπει ν' αλλάξουμε, κάποιες “κακές” συνήθειες να αποβάλλουμε από μέσα μας και να αναζητήσουμε ήθη και πρακτικές που θα φέρουν την Ελλάδα πάλι στο “συν”.

___________________________________________________________

¹ Βαγγέλης Πανταζής, Χάρτες και ιδεολογίες, 1989, Εκδόσεις Κάλβος

Σύνοψη του βιβλίου Χάρτες και ιδεολογίες:

Κεφάλαια:
1. Ο Βαγγέλης Πανταζής θέτει το ερώτημα αν ο τρόπος με τον οποίο χαρτογραφούμε την γήινη επιφάνεια, επηρεάζει συνειδητά ή υποσυνείδητα τον τρόπο σκέψης μας, τις πράξεις μας.
2. Αναζητά τις ρίζες της επιστήμης στη μαγεία και αναφέρεται στη δύναμη των συμβολισμών. "Η ουσιαστικότερη διαφορά ανάμεσα στην σημερινή επιστημονική λογική και αυτήν του "προεπιστημονικού" παρελθόντος βρίσκεται στο βαθμό της δυσπιστίας που δείχνουν προς τα φαινόμενα". Κοινή τους ύλη είναι τα "σύμβολα". Και οι χάρτες είναι ακριβώς "ισχυρά σύμβολα".
3. παραθέτει αρκετά παραδείγματα για τον καταλυτικό ρόλο των συμβόλων/συμβολισμών στην ιστορία.
4. τονίζει την ανάγκη της ταξινόμησης. Πρόκειται για μια αναζήτηση της τάξης με πολλαπλή σημασία: λογική και ψυχολογική, πρακτική και υπαρξιακή.
5. πραγματεύεται τις έννοιες "Πάνω" και "Κάτω" (καταγωγή των εννοιών, απολυτότητα, ηθικοποίηση)
6. Τα σημεία του ορίζοντα σε σχέση με το πάνω και το κάτω
7. Προσανατολισμοί και χάρτες
8. Η παράλληλη εξέλιξη προσανατολισμού και χαρτών
9. Από την αρχαιότητα στην Αναγέννηση
10. Νέοι Χρόνοι - Νέοι χάρτες
11. Χάρτες και ιδεολογίες
12. Επίδραση του προσανατολισμού των Χαρτών

Συμπεράσματα:
Ο συγγραφέας σαφώς και δεν καταλήγει στο ότι ο παράγοντας των χαρτών έχει την αποκλειστικότητα της επιρροής στην ισορροπία των σχέσεων Βορείων και Νοτίων, και μιας και δεν πρόκειται για μετρήσιμο μέγεθος είναι αδύνατη η εκτίμηση της βαρύτητάς του. Δεν αποκλείεται όμως κάτω από oρισμένες οριακές καταστάσεις να παίζει ρόλο καθοριστικό.

Σχετικό με το θέμα και το:

Galeano Eduardo, Ένας κόσμος ανάποδα (τίτλος πρωτοτύπου Patas arriba. La escuela del mundo al revés), 2000, Εκδόσεις ΣΤΑΧΥ