Cookies και διαδικτυακές κοινωνίες ΙΙΙ: Μια εργασία της Google

Η λέξη cookies στον τίτλο έχει καί την τεχνική καί την κοινή σημασία.

Στα δύο προηγούμενα άρθρα έγινε αναφορά στην εξουσία που συγκεντρώνουν εταιρείες που ελέγχουν κομβικά σημεία του διαδικτύου και στη δυνατότητα που έχουν να καταγράφουν τα ενδιαφέροντα, τις κινήσεις και, είτε απ' ευθείας είτε μέσα από υπολογισμούς, την πραγματική ταυτότητα των χρηστών.

Από το flickr

Διάβασα πρόσφατα ένα άρθρο με τίτλο Could your social networks spill your secrets? που αναφέρεται σε μια εργασία της Google με τίτλο (Υπο)σκάπτοντας την ιδιωτικότητα στα κοινωνικά δίκτυα, (Under)mining Privacy in Social Networks. Το άρθρο και κυρίως η εργασία αξίζουν τον χρόνο της ανάγνωσής τους από όσους ενδιαφέρονται για τις διαδικτυακές ελευθερίες, τις ατομικές τους αλλά και αυτές των διαδικτυακών κοινοτήτων στις οποίες συμμετέχουν. Το ότι η συγκεκριμένη εργασία γίνεται από την Google δεν είναι χωρίς σημασία.

Από την εισαγωγή έως τα συμπεράσματα της εργασίας, οι πλατφόρμες των εταιρειών της Google (Orkut, Google Reader, Google Talk) αντιμετωπίζονται περίπου ως φυσικά φαινόμενα ή ως "κοινωνικές" πραγματικότητες, αφού δεν εξετάζονται καθόλου οι λόγοι της δημιουργίας τους και η λειτουργία τους πίσω από τη σκηνή (ως εργαλεία αύξησης και εμπλουτισμού των δεδομένων που συλλέγει η Google, που αποτελούν και την κύρια πηγή των κερδών της). Η αγαθότητα των προθέσεων των εταιρειών θεωρείται δεδομένη και εξετάζεται μόνον η δυνατότητα κακοπροαίρετης συνδυαστικής αξιοποίησης των πληροφοριών από τους χρήστες. Η συμμετοχή τής δωρεάν υπηρεσίας e-mail της Google - Gmail στο πρόβλημα αποσιωπάται τελείως παρά το γεγονός ότι αποτελεί βασικό συνδετικό κρίκο σε όλες τις υπηρεσίες της Google¹.

Η εργασία αναφέρεται στις κοινότητες και τις υπηρεσίες Facebook, Orkut, coComment, Google Reader, Google Talk (+gmail) και τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει ή επιφυλάσσει η χρήση τους στη διαφύλαξη των προσωπικών δεδομένων των χρηστών τους, όταν συνδυαστούν διακριτές μεταξύ τους πληροφορίες και σχηματιστούν "Κοινωνικά γραφήματα" - social graphs (δες π.χ. για το Google Social Graph API και μερικά παραδείγματα χρήσης του, όπου φυσικά δεν παρουσιάζονται οι δυνατότητες ανάλυσης που υπάρχουν από την πλευρά της Google). Η ενστικτώδης αυτοπροστασία των χρηστών από τον κίνδυνο της έκθεσης τους δεν φαίνεται να λειτουργεί καλά αφού αμβλύνεται από το hype της τεχνολογίας², την αίσθηση της συμμετοχής σε μια κοινότητα, αλλά και από τα προσωπεία και τις υποσχέσεις των εταιρειών.

Ενώ όμως η εργασία των ερευνητών της Google επισημαίνει (στην περίπτωση της coComment, αλλά που συνάγεται και για τις υπόλοιπες από την ανάγνωση όλης της εργασίας) ότι οι απαιτήσεις σε γνώσεις ή η συνειδητή προσπάθεια που ζητείται από τους χρήστες για να αποφεύγουν τις κακοτοπιές είναι υπερβολικά υψηλές, στο τέλος καταλήγει με προτάσεις που κάνουν τις απαιτήσεις αυτές ακόμη υψηλότερες, προσθέτοντας στην προβληματική λογική ακόμη περισσότερη τεχνολογία. Το ζητούμενο της μεγιστοποίησης των αριθμού των διασυνδέσεων μεταξύ των χρηστών (υπό την ομπρέλα της Google) δεν εξετάζεται ως μια πιθανή μεταβλητή στη γέννηση και την μεγέθυνση του προβλήματος αλλά αντίθετα φαίνεται να είναι μια αφανής σταθερά, που πρέπει απαραίτητα να ικανοποιείται με κάθε κόστος (για τους χρήστες).

Τέλος, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι οι εταιρείες "κοινωνικών μέσων", μη θέλοντας να χαλάσουν με "ασήμαντα" θέματα (όπως τα οικονομικά) την ειδυλλιακή εικόνα του κόσμου που δημιουργούν, σιωπούν. Οι κοινωνικοί χώροι αποδεικνύονται ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην κοινωνική προσφορά και σε ό,τι φέρει το επίθετο "κοινωνικό" και είναι "δωρεάν". Μια σύγκριση όμως των εγχειρημάτων του ανοιχτού λογισμικού με τις εταιρείες social media, σαν αυτές που αναφέρονται στην εργασία της Google, θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δείχνοντας π.χ. το πώς περιγράφονται οι στόχοι τους στα "About..." των ιστοσελίδων τους^{3, 4, 5, 6, 7} και ποιες είναι οι λεπτομέρειες των οικονομικών ζητουμένων και μεγεθών τους, αν δίνονται^{8, 9}.

Είναι φυσικά αναμενόμενο από εταιρείες που γιγαντώθηκαν στις συνθήκες πολυχρωμίας και κοινωνικότητας που δημιούργησε το διαδίκτυο να μην επαναλαμβάνουν λάθη του παρελθόντος¹⁰, αλλά να διδάσκονται και να κάνουν τις μπίζνες τους μακριά από τους προβολείς.

_____________________________________
¹Gmail, Google's free email service, offers built-in chat using the Google Talk network.. Aπό τη σελίδα About Google Talk, με πολλές ακόμα αναφορές στην κοινή τους λειτουργία.
²Έξυπνος τίτλος άρθρου για τα "δώρα" ενός άλλου κολοσσού: It’s Not a Donation, It’s Addictionware
³About Mozilla, Το Μανιφέστο του Mozilla
⁴Wikipedia:About
⁵About Facebook
⁶About Orkut
⁷About coComment
⁸Όπως για παράδειγμα της Wikipedia, Financial Statements Questions and Answers, Finance report
⁹ή τoυ Mozilla Foundation (Mozilla Foundation Documents).
¹⁰Στο πρόσφατο παρελθόν, η Microsoft με πληρωμένες μελέτες είχε επιχειρήσει να δείξει πόσο ασύμφορη είναι η δωρεάν χρήση του Linux και του ανοιχτού λογισμικού (How Windows Reduces TCO, Microsoft's Tired TCO Toffee).