Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους που αφορά την "επόμενη μέρα", είναι η προσπάθεια αναζήτησης νέων "σωτήρων" που θα μας βγάλουν από την κρίση. Όχι τόσο γιατί δεν υπάρχουν ηγέτες ή σχηματισμοί που να μπορούν να το κάνουν, αλλά γιατί οι "σωτήρες" για να λειτουργήσουν ως τέτοιοι απαιτούν πάντα μεγάλη επένδυση πίστης από αυτούς που τους ακολουθούν, πράγμα που αναπόφευκτα, ακόμα και με τις καλύτερες προθέσεις και προϋποθέσεις, γεννά στο μέλλον τη στιγμή μιας προδοσίας.
Cairo Bazaar by John F. Lewis
Από το
Flickr
Κι έτσι το φταίξιμο δεν είναι ποτέ μόνον της μιας πλευράς. Ο "πιστός" ευθύνεται γιατί απαλλάσσει τον εαυτό του από την υποχρέωσή να συμμετέχει ενεργά στη δημιουργία της λύσης, είτε με πρόφαση την απόλυτη πίστη του είτε με την εξαγορά της υποχρέωσης με την ψήφο του. Όμως η απόλυτη πίστη ή η ψήφος χωρίς τη συμμετοχή χρησιμοποιούνται σχεδόν πάντα για να νομιμοποιήσουν την αυθαιρεσία ή την αδικία, γεννώντας έτσι, μέσα σε έναν φαύλο κύκλο, την προδοσία. Δεν υπάρχει υποκατάστατο της συμμετοχής.
Το παράδειγμα του
καθεδρικού και του παζαριού είναι κι εδώ χρήσιμο. Ο καθεδρικός φοβίζει και υποβάλλει, απαιτεί πίστη σε απίστευτα πράγματα χωρίς να σηκώνει πολλές απόψεις κι αμφισβητήσεις, και συχνά καταλήγει ένα απλό τουριστικό αξιοθέατο. Το παζάρι από την άλλη είναι προσιτό κι ανθρώπινο, λύνει προβλήματα κι ανάγκες και χρειάζεται, για να υπάρχει και να λειτουργεί, συμμετοχή, συνδιαλλαγή και ποικιλία απόψεων και προϊόντων.
Οι μεγαλοστομίες για τη δημοκρατία είναι οικτρά ψέμματα και δεν πείθουν κανέναν όταν αυτή η "δημοκρατία" δεν έχει τα απαραίτητα συστατικά που την κάνουν τέτοια. Μια δημοκρατία είναι ψεύτικη όταν της λείπουν η συναπόφαση, η διαφάνεια κι ο έλεγχος και, βεβαίως, δεν χτίζεται με ψήφους αλλά με συμμετοχή και ενδιαφέρον.
Αλλιώς, αντί για πολίτες, θα πρέπει να μας αρκεί η έννοια και η μοίρα των ιδιωτών. Όπως διασώζεται στην αγγλική λέξη
idiots.
Ελευθεροτυπία
ΕΛ/ΛΑΚ
3 σχόλια:
Η Δημοκρατία δεν λειτουργεί με αυθεντίες
Μια δοκιμασμένη διαφημιστική μέθοδος είναι η επίκληση στην
αυθεντία. Η αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου στηρίζεται
μάλλον στην ευπείθεια των πολλών αφού το σκεπτικό της πάσχει
λογικής. Λέει για παράδειγμα μια τέτοια διαφήμιση: “ο τάδε
διάσημος/επιτυχημένος δημοσιογράφος/καθηγητής προτιμά ένα
συγκεκριμένο προϊόν. Άρα η υπεροχή του διαφημιζόμενου προϊόντος
είναι αδιαμφισβήτητη”. Στη σύγχρονη ψευδοδημοκρατία, η
μεθοδευμένη απάτη που χρησιμοποιεί ως επιχείρημα την αυθεντία,
έχει εκπέσει σε κάτι πιο φτηνό και προσβλητικό: στην έμμεση “
αυτοεπίκληση στην αυθεντία”. Η αυτοεπίκληση στην αυθεντία, είτε
άμεσα είτε έμμεσα, είναι πράξη βαθιά αντιδημοκρατική που,
δυστυχώς, έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχο επικοινωνιακό μέσο των
δήθεν πολιτικών, σε δήθεν πολιτικό επιχείρημα και, το χείριστο,
έχει γίνει αυτοσκοπός.
Οι πολιτικοί δηλώνουν έμμεσα ότι είναι αυθεντίες αφού
διαβεβαιώνουν ότι κατέχουν τις σωστές ιδέες για πάσης φύσεως
προβλήματα καθώς και τις απαραίτητες μεθόδους για να τις
υλοποιήσουν. Κάποιοι, πολιτικοί ή υποστηρικτές τους,
αυταπατώνται, ίσως, ότι πράγματι θα επιτύχουν. Η σκληρή
καθημερινότητα όμως αποδεικνύει ότι οι δεσμεύσεις των πολιτικών
είναι στην πλειοψηφία τους δοκιμασμένα τεχνάσματα με μικρό
πολιτικό κόστος. Δυστυχώς, την ίδια περίπου στρατηγική
(αυτοεπίκληση στην αυθεντία) υιοθετούν και τα λεγόμενα “μικρά
κόμματα” που διατείνονται ότι εκπροσωπούν τη γνήσια Αριστερά.
Θεωρούν τους εαυτούς τους αλάθητους και δεν κάνουν δημόσια και
ειλικρινή αυτοκριτική.
Πολλοί δημοσιογράφοι και κοινωνικοί λειτουργοί
(αυτο-)παρουσιάζονται ως δριμείς κριτικοί των διεφθαρμένων ή
παραπλανημένων πολιτικών της μιας ή της άλλης κομματικής
παράταξης. Ακαδημαϊκοί αυτοπροβάλλουν τα επιστημονικά τους
επιτεύματα αποσιωπώντας βέβαια το γεγονός ότι δεν γνωρίζουν τις
τεχνικές λεπτομέρειες, δηλαδή την ουσία, των εργασιών που
δημοσιεύονται με πρώτο το δικό τους όνομα. Πρόκειται για
καιροσκοπική πρακτική ταυτόσημη με αυτή των πολιτικών που
προκαλεί σύγχιση και προσβάλλει τον πολίτη, τον τηλεακροατή, τον
αναγνώστη, το φοιτητή.
Η έμμεση αυτοεπίκληση στην αυθεντία και οι αοριστολογίες είναι ο
κοινός παρονομαστής όσων συστοιχειώνουν, ενεργά ή παθητικά, τον
αντιδημοκρατικό δικομματισμό ο οποίος ταλανίζει την ελληνική
κοινωνία από την περίοδο της μεταπολίτευσης και μετά. Η ζωή όμως
διδάσκει ότι δεν υπάρχουν αυθεντίες. Και αν η ζωηρή φαντασία
κάποιων επιβάλλει την ύπαρξή τους, η Δημοκρατία δεν τις έχει
ανάγκη. Η Δημοκρατία λειτουργεί με διάλογο ανοιχτό για όλους, με
διαφάνεια, με έμπρακτη υποστήριξη της συλλογικής προσπάθειας αλλά
και της ατομικής δημιουργικότητας. Αν η Πολιτεία θέλει τη
Δημοκρατία τότε οφείλει να αγκαλιάσει ανοιχτές πολιτικές που
επιτρέπουν την άμεση συμμετοχή στη διαμόρφωση της πολιτικής και
της λήψης των αποφάσεων, και ακόμη πιο σημαντικό, πρακτικές που
δίνουν το δικαίωμα να αμφισβητηθούν οι επιλογές και οι αποφάσεις
των πολιτικών ταγών. Μόνο τότε έχει νόημα ένας διάλογος για μια
ζωντανή και δυναμική Δημοκρατία.
Δυστυχώς σήμερα είναι αυτονόητο ότι κανένας απ' όσους έχουν
πολιτικά ή/και οικονομικά πλεονεκτήματα δεν επιθυμεί τις ανοιχτές
πολιτικές, και ότι η μεγάλη πλειοψηφία έχει συνηθίσει να είναι
ανεκτική σε όλα τα στραβά που δεν την αγγίζουν άμεσα.
Εύλογα λοιπόν αναρωτιέται η νεολαία, ποιος θα στηρίξει την εθνική
Παιδεία; Ποιος θα επωμιστεί το δύσκολο έργο να εξυγιάνει τα αστυνομικά
σώματα από την εξουσιαστική νοοτροπία και την αυτοδικία; Ποιος θα
προτείνει λύσεις για την αντιμετώπιση της αναπόφευκτης οικονομικής
κρίσης τα επόμενα χρόνια η οποία θα εντείνει τα φαινόμενα βίας;
Ποιος πολιτικός θα αποποιηθεί την αυθεντία του και θα εγγυηθεί έναν
ουσιαστικό και διαφανή δημόσιο διάλογο, θα καλέσει τους νεολαίους σε
μια ισότιμη συζήτηση για τη χάραξη ενός μέλλοντος χωρίς παρίες;
Είναι σωστά τα εύλογα παραπάνω ερωτήματα; Μήπως είναι καιρός να διαγράψουμε την ιδέα ότι η Δημοκρατία είναι ή μπορεί να λειτουργήσει με αυτόματο πιλότο ή ότι απαιτεί έναν σοφό-δεξιοτέχνη κυβερνήτη(=αυθεντία); Μήπως πρέπει να αναρωτηθούμε τι κάνουμε εμείς για τη Δημοκρατία;
Το ότι ότι υπάρχουν άνθρωποι με ιδιαίτερες ικανότητες ή γνώσεις, που αφιερώνουν ένα μεγάλο μέρος της ενέργειάς τους για κάποιον σκοπό, και που γι αυτό το λόγο ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους, είναι μάλλον αδιαμφισβήτητο.
Μπορεί να θέτουμε χίλια ερωτήματα για τα προβλήματα, όμως οι λύσεις για να υπάρξουν φαίνεται να απαιτούν τη συμμετοχή μας σε κάποια διαδικασία που να μπορεί να παράγει απλές απαντήσεις.
Απλές απαντήσεις, για να μην χρειαζόμαστε αυθεντίες για να τις καταλάβουμε :-)
Δημοσίευση σχολίου