Για να μάθεις το νόμο πρέπει να πληρώσεις, γιατί ο νόμος είναι κομμάτια

Μερικές φορές αυτονόητα πράγματα ακούγονται σαν ουτοπικά. Έτσι κάπως μπορεί να ακούγονταν πριν εννέα μήνες ένα αίτημα για άνοιγμα της δημόσιας πληροφορίας στους πολίτες, δηλ. της πληροφορίας που δημιουργείται με χρήματα των φορολογουμένων και που αφορά δημόσια πράγματα. Σήμερα το αίτημα αυτό, ακούγεται πολύ περισσότερο, τελευταία μάλιστα κι από χείλη αρκετών πολιτικών (π.χ. εδώ και εδώ και αλλού). Η συνέχεια της διαδρομής του αιτήματος έχει ενδιαφέρον, κυρίως ως προς το σκέλος της εφαρμογής των προτάσεων στην πράξη.

Αυτονόητο όμως είναι και το αίτημα που ξαναδιατυπώνεται¹ εδώ σήμερα. Αφορά την υπόσταση κάθε ευνομούμενης πολιτείας, δηλ. τους ίδιους τους νόμους της. Ξεκινάει με το εξής απλό:

ΕΡΩΤΗMA: Πώς μπορώ να μάθω το νόμο που ισχύει στην Ελλάδα, δωρεάν και από επίσημη πηγή, π.χ. για τη σύσταση μιας εταιρείας περιορισμένης ευθύνης;

ΕΥΚΟΛΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εύκολα. Πηγαίνεις στην ιστοσελίδα του Εθνικού Τυπογραφείου, βρίσκεις χωρίς να χρειάζεσαι εγγραφή το σχετικό νόμο και τον διαβάζεις online ή τον κατεβάζεις στον υπολογιστή σου για μελέτη offline.

ΔΥΣΚΟΛΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μακάρι να ήταν τόσο εύκολο. Μη δοκιμάσεις τη μηχανή αναζήτησης του Εθνικού Τυπογραφείου που είναι μικρών αξιώσεων, αλλά χρησιμοποίησε για να βρεις σχετικές αναφορές στον ελληνικό νόμο μια μηχανή αναζήτησης ιδιωτικής εταιρείας τύπου Big Brother, την Google. Αφού το ψάξεις καλά, σχηματίζεις έναν κατάλογο της νομοθεσίας που ισχύει για το θέμα, ελπίζοντας να είναι πληρης (πιο κάτω ο κατάλογος σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου από εδώ, κι εδώ ). Μετά, ψάχνεις να βρεις τους νόμους. Π.χ. για τη σύσταση μιας Ε.Π.Ε. που είναι μια συνηθισμένη διαδικασία (υπάρχουν ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ δυσκολότερες):

• Ν.Δ.3026/1954
• N. 3190/1955 (τροποποιήσεις Ν.2579/1998, Π.Δ. 279/1993)
• Ν.1676/86
• ΚΥΑ 32126/10-3-88
• Ν.2081/92
• Ν.2842/2000
• (είμαι βέβαιος ότι λείπει κάτι εδώ, γιατί πρόσφατα άλλαξαν κάποιες διατάξεις, αλλά η ιστοσελίδα της ΓΓΕ δεν είναι ενημερωμένη)

Ατυχώς το Εθνικό Τυπογραφείο διαθέτει διαδικτυακά νόμους και ΦΕΚ μόνον μετά το 1976, οπότε είναι μάλλον αδύνατον να βρεθούν εκεί οι νόμοι του 1954 και του 1955. Επομένως για να διαβάσει κανείς ολόκληρο το γράμμα του νόμου, πρέπει αφού βρει τους νόμους του '54 και του '55 από κάποια άλλη πηγή, και τις τροποποιήσεις που έχουν υποστεί, να τα συγκολλήσει όλα μαζί ώστε να δημιουργήσει ένα ενιαίο κείμενο. Και μαζί μ' αυτό και την αβεβαιότητα για άλλες πιθανές αλλαγές ή τροποποιήσεις που ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ αν υπάρχουν και φυσικά δεν μπορεί και να βρει, αφού η αναζήτηση στη Google δεν εγγυάται καμμία βεβαιότητα για το τελικό αποτέλεσμα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Αν θελήσεις να διαβάσεις το γράμμα του νόμου που ισχύει σήμερα συμβουλευόμενος μια επίσημη διαδικτυακή πηγή της πολιτείας, είσαι μάλλον άτυχος. Για να μάθεις το νόμο, πρέπει να πληρώσεις, γιατί ο νόμος είναι κομμάτια που πρέπει να συγκολληθούν. Γράφεσαι συνδρομητής σε μια νομική βιβλιοθήκη που κάνει αυτή τη δουλειά, ή πληρώνεις έναν δικηγόρο για να σου δώσει τη νομοθεσία σε φωτοτυπίες (πράγμα που απαγορεύεται, αφού το ΦΕΚ έχει copyright, και απαγορεύει ρητά αυτήν τη χρήση). Για έναν νομικό στην Ελλάδα, ο κατακερματισμός αυτός του νόμου φαίνεται να είναι κάτι το αυτονόητο και αναμενόμενο, και σίγουρα ένα μέρος της καθημερινής δουλειάς του που του προσφέρει τα προς το ζην. Για έναν πολίτη όμως κάτι τέτοιο είναι απαράδεκτο.

ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ: Να δημιουργήσει το Εθνικό Τυπογραφείο ηλεκτρονική βάση νομικών πληροφοριών που να παρέχει δωρεάν στον πολίτη ενιαίο το σώμα κάθε νόμου, απόφασης ή άλλης διοικητικής πράξης μαζί με όλες τις τροποποιήσεις που έχει υποστεί.

Το αίτημα δεν είναι ουτοπικό. Η υπηρεσία υπάρχει και προσφέρεται έναντι συνδρομής από ιδιωτική/ές νομικές βιβλιοθήκες που λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα. Στο Εθνικό Τυπογραφείο καταλήγουν σε ηλεκτρονική μορφή όλα τα κείμενα των νόμων στην τελική τους διατύπωση, και είναι επομένως ο φυσικός χώρος όπου κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει συγκεντρωτικά για όλα τα νομοθετήματα και τις αποφάσεις².
____________________________
¹Σχετικό σχόλιό του γράφοντος με το ψευδώνυμο "ούτις" σε blog πολιτικού για το ίδιο θέμα.
²Πρόταση για τη δημιουργία υπηρεσίας ηλεκτρονικής τεκμηρίωσης στο Εθνικό Τυπογραφείο (σημείο Β).