Ενοχλητικές προτροπές - GIF

Ένα παλιότερο άρθρο, αυτή τη φορά με την εικόνα σε μορφή GIF (170kB) αντί για java. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν ένα κινητικό 'Post-it', μια καθημερινή υπενθυμιση, απ' όσους παράγουν δημόσιες πληροφορίες.
______________________________________________________

dzach, Καβούρια στο συρτάρι, άδεια Creative Commons 3.0
(πανω σε demo του Zach Lieberman από το πρόγραμμα Processing)

Αντιγράψτε ελεύθερα, πατώντας δεξί κλικ πάνω στην εικόνα και μετά 'Αποθήκευση εικόνας'.
Δεν απαιτείται αναφορά στην πηγή για μη εμπορική χρήση στο διαδίκτυο.

Το ζωντανό γραφικό του άρθρου προσπαθεί να δείξει ότι ο καθένας, στη θέση που βρίσκεται, έχει και ατομική ευθύνη για την επίτευξη ενός συλλογικού αποτελέσματος, όπως το άνοιγμα της δημόσιας πληροφορίας στους πολιτες. Απευθύνεται κυρίως σε εργαζόμενους στο δημόσιο, στην τοπική αυτοδιοίκηση, σε πανεπιστημιακούς και σε όσους η εργασία τους πληρώνεται με δημόσιο χρήμα.

Αυτή η "ενοχλητική προτροπή" δεν είναι ευχάριστη, όπως δεν είναι ευχάριστη καμμία υποχρέωση άλλωστε. Είναι κινητική, επιθετική προς τον πολίτη-θεατή, θέλει να τον βγάλει απ' την αφασία και τη μεμψιμοιρία του, από τη λογική ότι για όλα φταίνε οι άλλοι. Τον καλεί να κάνει αυτό που του αναλογεί, τώρα. Είναι επίτηδες ενοχλητική, σαν μια εικονιστική τύψη συνείδησης.

Εικόνες της πραγματικότητας

Για όσους έχουν στο μυαλό τους μια ειδυλλιακή εικόνα του κόσμου αυτού, γεμάτη μόνο με ηλιοβασιλέματα, διαδικτυακό κους-κους και τεχνολογικά gadgets:

Η πραγματικότητα ξεπερνά και τους χειρότερους εφιάλτες.

Προειδοποίηση: το βίντεο ΔΕΝ είναι κατάλληλο για όλους μέχρι το τέλος

PETA.org.

Η αγορά των δημόσιων δεδομένων

Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο άρθρο, το εργαστήρι του Re-public έφερε στην επιφάνεια έναν θησαυρό πληροφοριών και συνδέσμων, που με τη σειρά τους οδηγούν σε ακόμα περισσότερες πληροφορίες για το θέμα.

Διαβάζοντας κάποιες από έγγραφα που σχετίζονται με το θέμα,^{1, 2, 3} νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να παρατεθούν μερικά ψήγματα από τα στοιχεία που δείχνουν τις διαφορές της πολιτικής προσέγγισης των ΗΠΑ και της ΕΕ , και εξηγούν γιατί υστερεί τόσο πολύ η Ευρώπη (και ακόμη περισσότερο η Ελλάδα) στην δημιουργία μιας αγοράς πληροφοριών και δεδομένων με μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο.

Μια σημαντική παρατήρηση είναι ότι η διαφορετική πολιτική των ΗΠΑ στηρίζεται στην αναγνώριση της δυναμικής που έχει η δημιουργία δευτερογενούς αγοράς δεδομένων και υπηρεσιών που να βασίζεται στην εμπορική χρήση δημόσιων δεδομένων τα οποία παρέχονται ελεύθερα από τον δημόσιο τομέα. Οι ΗΠΑ, με μόνον 2πλάσιες επενδύσεις στον τομέα των δημοσίων δεδομένων από την ΕΕ (19 έναντι 9.5 δισ. δολ.), έχουν αγορά με οικονομική αξία 40 πλαίσια των επενδύσεων, ενώ η ΕΕ μόνον 7πλάσια των επενδύσεων στον ίδιο τομέα.

Η τελική απόδοση σε έσοδα για το δημόσιο από τον διευρυμένο κύκλο εργασιών της δευτερογενούς αυτής αγοράς στις ΗΠΑ δικαιολογεί απολύτως την πολιτική αυτήν της ελεύθερης διάθεσης των δημόσιων δεδομένων. Με λίγα λόγια, η οικονομική απόδοση της αμερικανικής πολιτικής για ανοιχτά δημόσια δεδομένα είναι περίπου 5πλάσια της ευρωπαϊκής πολιτικής των κλειστών δεδομένων.

Όρια στον Κυβερνοχώρο: Αντικρουόμενες Πολιτικές Δημόσιων Δεδομένων
και οι Οικονομικές Επιπτώσεις τους1

  Αρχές διασποράς δημόσιων δεδομένων στις ΗΠΑ (OMB2)

  Οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες θα πρέπει να:

  - διασπείρουν ενεργά όλες τις δημόσιες πληροφορίες
  - χωρίς περιορισμούς και προϋποθέσεις
  - στο κόστος της διασποράς τους και μόνον
  - εκμεταλλευόμενες ιδιωτικά, ακαδημαϊκά και άλλα κανάλια 
    διασποράς (δηλ. αποφεύγοντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό)
  - και αξιοποιώντας τις καλύτερες διαθέσιμες τεχνολογίες,
    π.χ. το διαδίκτυο, τον παγκόσμιο ιστό, δορυφορικές 
    επικοινωνίες κ.λ.π.






Εμπορική εκμετάλλευση των δημόσιων δεδομένων της ΕΕ
(αναφορά PIRA3 για την ευρωπαϊκή ΚτΠ)

2.9.1. Το μέγεθος της αγοράς των δημόσιων δεδομένων

  Σε Ευρώ               ΕΕ            ΗΠΑ
  -------------------|-------------|--------------
  Αξία επένδυσης     | 9.5 δισ.    | 19 δισ.
  Μέγεθος αγοράς     | 68 δισ.     | 750 δισ.
  ------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------
(αναφορά PIRA3 για την ευρωπαϊκή ΚτΠ)

2.10 Σύγκριση με τις ΗΠΑ
2.10.3 Το τρίγωνο των πλεονεκτημάτων

  [παρουσιάζονται ...] δύο πλεονεκτήματα σε όσους εκμεταλλεύονται 
  εμπορικά τα δημόσια δεδομένα στην βόρεια Αμερική. Το πρώτο 
  πλεονέκτημα είναι οι χαμηλές τιμές μια και τα περισσότερα δεδομένα 
  είναι διαθέσιμα ελεύθερα ή πωλούνται στο κόστος του CD στο οποίο 
  διατίθενται. Το δεύτερο πλεονέκτημα βρίσκεται στους όρους και τις 
  συνθήκες υπό τις οποίες ιδιωτικοί οργανισμοί μπορούν να προσπελάσουν 
  τη δημόσια πληροφορία στις ΗΠΑ. [επί πλέον ...] έχει εντοπιστεί και 
  ένα τρίτο πλεονέκτημα - ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επενδύει 
  περισσότερα στην παραγωγή δημοσίων δεδομένων υψηλής ποιότητας σε 
  σύγκριση με τους Ευρωπαίους ανταγωνιστές της.


--------------------------------------------------------------
(αναφορά PIRA3 για την ευρωπαϊκή ΚτΠ)

2.12.3. Είναι η χρέωση αντιπαραγωγική;
  
  [...] Ακόμη και από την σκοπιά μιας διοίκησης  που αναζητά τη 
  μεγιστοποίηση των εσόδων που μπορεί να έχει από τις δραστηριότητές
  της, δεν είναι βέβαιο ότι οι διοικήσεις πράττουν σοφά με το να 
  επιμένουν να χρεώνουν για τη διάθεση δεδομένων. Μια πασίγνωστη 
  περίπτωση είναι αυτή της Αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας  (USGS) 
  η οποία όταν κινήθηκε προς την 'πλήρη ανάκτηση του κόστους' 
  δημιούργησε  μια πτώση στη ζήτηση της τάξης του 60% και ο αριθμός
  των χρηστών έπεσε δραματικά.
_____________________

1. Peter Weiss, Borders in Cyberspace: Conflicting Public Sector 
   Information Policies and their Economic Impacts, Summary Report, 
   U.S. Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric 
   Administration, National Weather Service 

2. Γραφείο Διοίκησης και Προϋπολογισμού του προέδρου των ΗΠΑ (Office 
   of Management and Budget - OMB) 

3. PIRA International (2000), Commercial Exploitation of Europe’s 
   Public Sector Information. Final Report for the European Commission,
   Directorate General for the Information Society 

Πρωτογενή δεδομένα

Η συζήτηση για τα δημόσια δεδομένα φέρνει συχνά στην επιφάνεια ένα πολύ συγγενές, συχνά ταυτόσημο, ζήτημα, αυτό της ανάγκης για πρωτογενή δεδομένα, δηλ. δεδομένα που δεν έχουν υποστεί το φιλτράρισμα μιας θεωρίας, μιας ιδεολογίας ή μιας σκοπιμότητας, ή έστω την έχουν υποστεί με τρόπο και σε βαθμό που είναι γνωστός και αξιολογήσιμος. Τα πρωτογενή δεδομένα (raw data) καθιστούν δυνατό τον έλεγχο και την επιβεβαίωση μιας θεωρίας, ενός πειραματικού αποτελέσματος ή ενός συμπεράσματος. Θα μπορούσε να πει κανείς σχηματικά ότι τα πρωτογενή δεδομένα ευνοούν τη σκέψη και την έρευνα, ενώ τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα την πίστη, κι ο συνδυασμός τους παρέχει την απαιτούμενη ασφάλεια στην πράξη.

Για την επιστημονική κοινότητα η ύπαρξη των πρωτογενών δεδομένων είναι απολύτως απαραίτητη για την συζήτηση οποιαδήποτε ερευνητικού αποτελέσματος. Η έλλειψή πρωτογενών δεδομένων είναι εμπόδιο στην εξέλιξη της έρευνας και της επιστήμης, αλλά παρ' όλ' αυτά η ελεύθερη διάθεσή τους δεν είναι αυτονόητη, γιατί περιπλέκεται σε θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας, σε δικαιώματα δημοσίευσης και άλλα σχετικά. Το κενό αυτό της διάθεσης πρωτογενών δεδομένων για επιστημονική έρευνα προσπαθεί να καλύψει η πρωτοβουλία Ανοιχτή Πρόσβαση που υλοποιεί το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, και που παρουσιάστηκε στο εργαστήρι του Re-public από τον Δρ. Ν. Χούσο.

Αλλά η ανάγκη για πρωτογενή δεδομένα δεν υπάρχει μόνον στον, μάλλον κλειστό, χώρο της επιστημονικής κοινότητας. Διατρέχει το σύνολο της κοινωνίας, αφού από την ύπαρξη της αξιόπιστης αρχικής πληροφορίας που διαχέεται στους πολίτες εξαρτάται η ίδια η ύπαρξη και η λειτουργία της κοινωνίας, ενώ η αλλοίωση ή η απόκρυψή της μπορεί να της δημιουργεί σοβαρά προβλήματα.

Η πηγή της είδησης και η αξιοπιστία της είναι μεγάλης σημασίας και για την δημοσιογραφία. Αλλά, "[...] ποιος βγάζει σήμερα ειδήσεις; Τις πρωτογενείς ειδήσεις, όχι τα σχόλια, τις απόψεις και το παρασκήνιο. Την είδηση που επιβεβαιώνεται και ανακοινώνεται. Με ακρίβεια. Με στοιχεία. Με κότσια. Ας θυμηθούμε λίγο ότι αυτό είναι η δημοσιογραφία στην ουσία της. Ποιος κάνει σήμερα δημοσιογραφία λοιπόν;" Στην εποχή της μετα-δημοσιογραφίας όπου η είδηση και η πηγή της πολλές φορές χάνονται μέσα στα κουτσομπολιά, τους μηρυκασμούς και τις ερμηνείες ή στα μονοθεματικά δελτία των στιλβώντων αλλά συχνά χαοτικών τηλεοπτικών παραθύρων, η Ζωζέτα Μηλιοπούλου ρίχνει μια αυτοκριτική ματιά στην ανάγκη για πρωτογενή δημοσιογραφική πληροφορία και αποτίει φόρο τιμής σε έναν δημιουργό της, τον Γιώργο Κοίλιαρη.

Πράττειν, Σχέδιο και Ουτοπία

Όποιος πιστεύει ότι σ' αυτήν την τεχνοκρατική εποχή δεν υπάρχουν οραματιστές και επαναστάσεις, ας το ξανασκεφτεί, διαβάζοντας, βλέποντας κι ακούγοντας το εικαστικό ποίημα του Βασίλη Κωστάκη Πράττειν, Σχέδιο και Ουτοπία.


P2P και Ουτοπία (v 0.1) from Vasilis Kostakis on Vimeo.

Ίσως είναι ήδη καιρός να παραμερίσουμε για να ανέβουν στο βήμα οι νέοι άνθρωποι κι η νέα εποχή.

Εργαστήρι Re-public για τα δημόσια δεδομένα

Στο εργαστήρι που οργάνωσε το ηλεκτρονικό περιοδικό Re-public με θέμα "Δημόσια δεδομένα για ποιους, με ποιον τρόπο;" παρουσιάστηκαν τρέχουσες δράσεις που προωθούν ή και εφαρμόζουν στην πράξη το αίτημα για ελεύθερη διάθεση της δημόσιας πληροφορίας.

Λεπτομέρειες για το εργαστήρι και τις παρουσιάσεις υπάρχουν στη σχετική σελίδα του Re-public, όπου σύντομα θα ανέβει και το περιεχόμενο των παρουσιάσεων και βίντεο. Εκτός από το εξαιρετικό ενδιαφέρον που είχε το ίδιο το εργαστήρι σαν πρωτοβουλία και σαν εκτέλεση, οι παρουσιάσεις πρόσφεραν ένα θησαυρό πληροφοριών για το ζήτημα της δημόσιας πληροφορίας.

Στην παρουσίασή του ο Michael Cross από τον Guardian, έδωσε πολλά στοιχεία για την πετυχημένη καμπάνια Free Our Data στη Μεγάλη Βρετανία. Μεταξύ των άλλων, μου έκανε εντύπωση η αναφορά που έκανε στην (προφανή) ύπαρξη κρατικού μονοπωλίου στο θέμα των δημόσιων δεδομένων, γεγονός που ισχύει απολύτως και στην ελληνική περίπτωση.

Σε άλλους τομείς, όπως π.χ. στις τηλεπικοινωνίες, η κατοχή σημαντικής θέσης σε μια αγορά (άνω του 25-30%) από μία εταιρεία σημαίνει ότι θα πρέπει να ακολουθεί ορισμένους κανόνες που αποτρέπουν τον στραγγαλισμό της αγοράς ή την αυθαίρετη ρύθμιση των τιμών. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ο υποχρεωτικός καταμερισμός του κόστους παραγωγής προϊόντων/υπηρεσιών σε κάθετους τομείς, η κοστοστρέφεια, η υποχρέωση παροχής βασικών υπηρεσιών σε τιμές κόστους, κ.ά.

Μια τέτοια θεώρηση για την "αγορά" των δημόσιων δεδομένων έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, και αν μη τι άλλο, αναδεικνύει άλλον έναν λόγο για τον οποίο η πολιτεία οφείλει να παρέχει ένα βασικό μέρος της δημόσιας πληροφορίας, που κατέχει ή συλλέγει, δωρεάν.

Μεταφράζω ένα μικρό σχετικό απόσπασμα από τη μελέτη "Η εμπορική χρήση της δημόσιας πληροφορίας", της Βρετανικής Επιτροπής Ανταγωνισμού (OFT), του 2006 ¹ , από τις αναφορές της παρουσίασης του Michael Cross στο εργαστήρι:

Υπόβαθρο οικονομικής θεωρίας

1.19 Αυτό το τμήμα ασχολείται με δύο σημεία της οικονομικής θεωρίας
     που αφορούν την πολιτική της πληροφορίας του δημόσιου τομέα. 
     Πρόκειται για επιχειρήματα σχετικά με το κατά πόσο είναι επιθυμητή 
     η μηδενική τιμολόγηση της πληροφορίας, καθώς και για επιχειρήματα 
     σχετικά με την τάση για μονοπώληση της προσφοράς πληροφοριών.

Η θεωρία της τιμολόγησης της πληροφορίας

1.20 Η βασική οικονομική θεωρία προτείνει ότι τα αγαθά της πληροφορίας 
     πρέπει να παρέχονται από οργανισμούς που χρηματοδοτούνται από τον 
     κρατικό προϋπολογισμό στο κόστος της διανομής τους και μόνον, το 
     οποίο στην εποχή του Διαδικτύου είναι πρακτικά μηδενικό. Αυτό το 
     επιχείρημα εξαρτάται από κάποιες υποθέσεις κλειδιά, όπως εξετάζονται 
     κατωτέρω. Στη συνέχεια εξετάζονται τα περισσότερο σύνθετα
     διδάγματα της οικονομικής θεωρίας στο πλαίσιο περισσότερο ρεαλιστικών 
     θεωρήσεων.

1.21 Το αποτέλεσμα της θεωρίας ότι οι κυβερνήσεις θα μεγιστοποιούσαν την 
     κοινωνική ευημερία με την δωρεάν παροχή πληροφοριών βασίζεται στην 
     εύλογη υπόθεση ότι τα αγαθά της πληροφορίας είναι αυτό που οι 
     οικονομολόγοι ορίζουν ως 'μη ανταγωνιστικά στην κατανάλωση'.
     Ένα αγαθό είναι μη ανταγωνιστικό εάν η κατανάλωσή του από ένα άτομο 
     δεν μειώνει την ποσότητα που είναι διαθέσιμη σε άλλους ανθρώπους. 
     Αυτό ισχύει για την πληροφορία που διατίθεται για μεταφόρτωση από το 
     διαδίκτυο, μια και κάθε επί πλέον μεταφόρτωση δεν έχει κανένα κόστος 
     για την κοινωνία. Σε αυτό το πλαίσιο, η χρέωση με μια τιμή, για 
     παράδειγμα, 10£ για τις επιπλέον μεταφορτώσεις θα ήταν ζημιογόνος 
     κοινωνικά, επειδή θα απέτρεπε χρήσεις που θα άξιζαν από 0-10£ σε 
     κάθε χρήστη αλλά δεν θα κόστιζαν τίποτε στην κοινωνία.

__________________
¹ : The commercial use of public information,Annexe F:International case studies, OFT, Dec. 2006

Περισσότερες αναφορές στις σημειώσεις του adeligia από το εργαστήρι.